​روشهای مختلف تشکیل سنگ گچ

امروزه محل اصلی رسوبگذاري سولفات دریایی ، جایی که بخش اولیه تشکیل ژیپس – انیدریت را میتوان مشاهده کرد، در مناطق بالاي بین جزر و مدي و بالاي جزر و مدي قرار دارد. ژیپس به صورت جابجایی در رسوبات به فرم بلورهاي صفحه اي ، گل سرخی ، سلنیت و ماکل دار با اندازه کمتر از 1 میلیمتر تا بیش از 25 سانتیمتر رسوب می کند. انیدریت همچنین به صورت لایه هاي نازك یا طبقاتی از ندول هاي در هم آمیخته در بیشتر قسمتهاي به سمت خشکی سبخاها رسوب می کند. تشکیل انیدریت به یک آب و هواي خشک با درجه حرارت متوسط سالیانه بالا (بالاي 22 درجه سانتیگراد) و درجه حرارت فصلی بیش از 35 درجه نیاز دارد. در جایی که آب و هوا کمی خشک باشد، آنگاه ندول های اولیه اي از بلورهاي ژیپس ممکن است در داخل رسوب تشکیل شود.

رشد ژیپس در کف

بلورهاي ژیپس می تواند در کف دریاچه ها ، مردابها و فلات هاي کم عمق اطراف حوضه هاي تبخیري با اشکال بلوري متنوع ، برخی تماشایی و خیلی بزرگ (تا 7 میلیمتر) ، ته نشین شود. این ژیپس سلنیتی معمولا بطور عمودي ، تقریبا مانند علف ، به صورت منفرد (منشوری) ، ماکل دار (دم چلچله ای) و بلورهاي شکافدار رشد می کند و به علت وجود ناخالصی هاي ارگانیکی ، سطوح بلوري انحنادار نیز فراوان است. لایه هایی از این بلورهاي ژیپس ، معمولا یک بافت پنجه اي مشخصی هستند (شبیه برگ نخل). مخروطهای ژیپسی ، ساختمانهاي به شکل کلم و گنبد نیز یافت می شود. لامینه هاي نازك رس ، ژیپس تخریبی در اندازه سیلت و پلوئیدها در داخل لایه هاي ژیپسی رشد کرده در کف ، فراوانند و افق هاي استرومالیتی نازك نیز ممکن است وجود داشته باشد.

سولفاتهای لامینه ای

ایندیت هاي لامینه ای (یا ژیپس) ، از تناوب لامینه هاي سولفات نازك یا لامینه اي با ترکیب مختلف که معمولا کلسیت و کلسیت عنی از مواد آلی است، تشکیل شده اند . لامینه هاي نازك ژیپس – ایندریت در نمک طعام نوعی از نمک طعام است. زوج هاي انیدریت – کلسیت و انیدریت – مواد آلی بطور تیپیک کمتر از چندین میلیمتر ضخامت دارند، و لیکن ممکن است توالی هایی با صدها متر ضخامت را تشکیل دهند. بلورهاي سولفات، معمولا خیلی ریز (1 تا 10 میکرون) هستند و احتمالا در سطح لایه های توده آب در حال تبخیر ته نشین می شوند.

سولفاتهای دوباره رسوب یافته

بعد ازینکه ژیپس – انیدریت (در زیر آب یا خشکی) رسوب کردند، ممکن است حمل شده و مجددا رسوب نمایند. یا اینکه توسط باد ، امواج ، فرآیندهاي جریانی مجددا به حرکت درآمده و رسوبات تخریبی را تشکیل دهند. حرکت مجدد ژیپس های بین جزر و مد – بالای جزر و مدي سولفاتهاي بالامینه مورب وریپل دار، کنگلومراهاي درون سازندي از قطعات بلوری ژیپس و استرومالیتهاي ژیپسی (در جایی که دانه هاي آواری توسط پوششهاي موجودات میکروسکوپی به تله افتاده اند) را ایجاد می کند.

ژیپس ثانویه و رشته ای

بالا آمدن توالی انیدریتی (شاید مدت زیادي بعد از تشکیل و آنها) و تماس با آبهاي شیرین زیرزمینی نزدیک سطح زمین باعث تشکیل ژیپس ثانویه می شود . عقیده بر اینست که ژیپس هاي رشته اي، تحت فشار رگه هاي پر شده از آب که در اثر شکستگی هیدرولیکی بوجود آمده اند، رشد کرده اند. با این وجود منشا ژیپس مشخص نیست. یک نظر بر اینست که آنها از نظر حجم افزوده شده سولفاتهاي حاصل از آبگیری انیدریت سرچشمه گرفته اند در حالیکه نظر دیگر این است که ژیپس از آبهاي درون حفره ای غنی از سولفات هاي باقیمانده نتیجه شده اند.